معرف‌های قناعت در معماری (در تضاد معنایی قناعت با طمع و حرص)

تأثیر پذیری انسان از محیط و تأثیر گذاری محیط بر رفتار و اخلاق انسان مورد تأیید بسیاری از کارشناسان است و می‌توان گفت رعایت ارزش‌های اسلامی و اخلاقی در معماری زمینه‌ساز رشد و تقویت آن ارزش‌ها در کاربران می‌گردد؛ اما مسأله در چگونگی بروز و تجلی این ارزش‌ها در معماری است. در این پژوهش به تعیین معرف‌های قناعت (که یکی از مکارم اخلاق مورد توصیه امامان معصوم (ع) است) در بخشی از معانی آن (معانی متضاد قناعت: حرص و طمع) پرداخته شده است. بدین منظور طی انجام فرآیندی پس از معناشناسی قناعت با بهره گیری از مفاهیم متضاد آن، ابعاد معماری تعیین و سپس معیارها و معرف‌های قناعت شناسایی شده‌اند. روش پژوهش در شناخت معنای قناعت، معناشناسی است و در تعیین ابعاد معماری و معیارها و معرف‌های برگرفته از مفاهیم متضاد طمع و حرص، از استدلال منطقی بهره برده شده است و صحت آن به تایید 14 تن از کارشناسان معماری رسیده است. بدین منظور طی انجام فرآیندی پس از معناشناسی قناعت با بهره گیری از مفاهیم متضاد آن، ابعاد معماری تعیین و سپس معیارها و معرف‌های قناعت شناسایی شده‌اند. روش پژوهش در شناخت معنای قناعت، معناشناسی است و در تعیین ابعاد معماری و معیارها و معرف‌های برگرفته از مفاهیم متضاد طمع و حرص، از استدلال منطقی بهره برده شده است و صحت آن به تایید 14 تن از کارشناسان معماری رسیده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد ویژگی‌های افراد مؤثر (معمار، کاربر و کارفرما) برای پرهیز از طمع و حرص در معماری، «شناخت حدود اختیار»، «پرهیز از زیاده‌خواهی»،«پذیرش محدودیت‌ها» و «پرهیز از تعصب» است؛ در فرآیند معماری (طراحی، ساخت و بهره‌برداری) باید «سلسله مراتب اهمیت» تعیین شوند، «شکل زندگی» شناسایی شود و با «برنامه‌ریزی» مناسب «تناسب اجزاء اثر با شکل زندگی» و نیز اصل «فناپذیری» مد نظر قرار داده شود؛ در مجموع می‌توان گفت در چنین اثری (در فرم، عملکرد و معنا) چهار ویژگی عمده «قاعده‌مندی»، «تجدید-پذیری»، «انطباق‌پذیری» و «توازن» قابل شناسایی است.